Member-only story
Osmanlı’da Mahalle Sorumluluğu: Suç Mahallesi Dediklerinde Gerçekten Mahalle Mi Suçlu?
Osmanlı Devleti’nin sosyal yapısında mahalleler, bugünkü apartman yönetiminden çok daha fazlasını ifade ediyordu. Bir mahallede işlenen suçun faturasının mahalleye kesildiğini biliyor muydunuz? Hadi gelin, bu “kolektif sorumluluk” anlayışının arka planına birlikte bakalım.
Mahalleler: Osmanlı’nın Minyatür Devletleri
Osmanlı mahallelerini düşünürken bugünkü semt kavramını aklınızdan çıkarın. Mahalleler, hem fiziksel bir yerleşim alanı hem de sosyal dayanışmanın kalbiydi. İmamı, bakkalı, berberi, hatta dedikoducusu ile adeta bir mikro dünya! Mahalle sakinleri arasında güçlü bağlar vardı ve bu bağlar, mahalle düzeninin korunmasında kilit rol oynuyordu.
Mahallede işlenen suçlar neden mahalleye fatura edilirdi?
Bu uygulamanın temelinde “kollektif sorumluluk” anlayışı yatıyordu. Devlet, düzeni sağlamak için bireysel denetimin ötesinde toplumsal denetimi teşvik ediyordu. Mahalle halkı birbirini tanır, şüpheli bir yabancı geldiğinde hemen fark edilirdi. Böylece suçların önlenmesi bir nevi “mahalle halkının sorumluluğu” haline geliyordu.
